بیمه بر اساس قانون تامین اجتماعی به دو دسته عمده تقسیم میشود:
الف: بیمه اجباری: بیمه اجباری شامل تمامی مشمولین قانون کار و کسانی است که در قبال دریافت مزد و حقوق در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و شرکت‌ها مشغول به کارند.
ب: بیمه‌های خویش فرما: بیمه خویش فرما به دو دســته تقســیم میشود: ۱. بیمه اختیاری ۲. بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد
بیمه اختیاری برای کسانی است که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند. متقاضی این نوع بیمه، مستقیما با مراجعه به شعب سازمان تامین اجتماعی خواهان انعقاد قرارداد بیمه اختیاری میشود و موظف است خود حق بیمه را در زمان تعیین شده پرداخت کند.
تفاوت بیمه اجباری با بیمه اختیاری و حرف و مشاغل آزاد
مهمترین تفاوت بیمه اجباری با بیمه‌های خویش‌فرما، همانگونه که از اسم این نوع بیمه مشخص است، به اجباری بودن آن بازمیگردد. این خصوصیت برای بیمه‌های اجباری دارای تبعات و نتایج خاصی است، به نحوی که برای احراز آن فقط وجود رابطه کاری و اشتغال فرد در کارگاه کافی است، حتی اگر حق‌بیمه توسط کارفرما پرداخت نشود.
در این صورت چنانچه کارگری در طول اشتغال نیاز به خدمات تامین‌اجتماعی داشته باشد، در چارچوب قانون میتواند پیگیر حقوق کار و بیمه خود شود. در حالی که در بیمه‌های خویش‌فرما، اجباری در پوشش بیمه‌ای نیست و متقاضی با اختیار و در چارچوب نظام بیمه‌ای خود را تحت پوشش بیمه قرار میدهد.
از طرف دیگر بیمه اجباری مورد حمایت قوانین و مقررات و دولت است و فرد میتواند از حمایت سیستم قضایی و اجرایی کشور بهره‌مند شود. در بیمه خویش‌فرما چنین حمایتی وجود نــدارد ولی از آنجا که در قانون تامین‌اجتماعی به‌صراحت بر اجرای آن تاکید شده، در سطحی کمتر مورد حمایت بخش عمومی قرار میگیرد. در بیمه اختیاری چون کارفرما ندارد بنابراین مزایای قانون کار به آنها تعلق نمی‌گیرد به طور مثال بیمه اختیاری مشمول بیمه بیکاری نمی‌شود به همین دلیل از بحث غرامت دستمزد ایام بیکاری نیز بهره‌مند نمی‌شوند. در بیمه‌هــای خویش‌فرما نیز دولت پرداخت ۳ درصد حق‌بیمه را متعهد شــده و در صورت بروز اختلاف نیز متقاضی میتواند به دیوان عدالت اداری مراجعه و از ســازمان تامین‌اجتماعی شکایت کند، در صورتی که در قراردادهای خصوصی مرجع شکایت محاکم عمومی است.
اطلاعات تکمیلی۸۵
