گل ارکیده 60 گونه متفاوت دارد. وانیل از نوعی گل ارکیده به نام وانیلا ارکید (Vanilla Orchid) به دست می‌آید. در واقع وانیل گیاهی است از خاندان ارکیده‌ها که در زمره گیاهان پیچکی به شمار آیند. بلندی آن، گاهی به 10 متر هم می‌رسد و از بزرگ‌ترین اعضای گروه ارکیده‌ها است. غنچه زیبای آن به رنگ‌های سفید، زرد و یا سبز است که تنها چند ساعت دوام می‌آورد. محصول این گیاه غلاف‌های بلندی به شکل غلاف‌های لوبیا می‌باشد که در حالت تازه بدون عطر و مزه هستند و پس از تخمیر، تبدیل به شاخه یا غلاف خوشبوی وانیل می‌شوند. با خشک کردن غلاف‌های لوبیا شکل این گیاه که در واقع میوه‌های آن می‌باشد، پودر قهوه‌ای رنگ وانیل به دست می‌آید. وانیل را بعد از زعفران، دومین ادویه گران‌قیمت جهان می‌دانند. وانیل طبیعی نخستین بار در مکزیک و توسط قبیله‌های توتوناک مورد استفاده قرار گرفت.
وانیل طبیعی به اشکال مختلفی عرضه می‌گردد:
- vanilla paste یا خمیر وانیل
- vanilla beans یا لوبیا یا غلاف وانیل
- vanilla extract یا عصاره وانیل
وانیل مصنوعی در واقع وانیلین سنتز شده است که به شکل‌های پودر و عصاره وانیل در بازار عرضه می‌شوند که هیچ ارتباطی به وانیل نداشته و هیچ نوع خاصیتی ندارد. بیش از 90 درصد شیرینی‌ها و دسرهایی که با وانیل تهیه می‌شوند از همین محصولات صنعتی استفاده می‌کنند. وانیل‌های مصنوعی حتی طعم واقعی وانیل را نیز به مصرف کننده نمی‌رسانند، اگر وانیل طبیعی را بچشید، طعم وانیل‌های مصنوعی برایتان بسیار غریب خواهند بود. وانیل طبیعی و واقعی طعمی میوه‌ای و تازه دارد. مصرف بیش از حد وانیل‌های مصنوعی می‌تواند باعث بروز مشکلات کبد و آلرژی شود.
خواص وانیل:
درمان آکنه و جوش صورت
وانیل دارای خواص ضد باکتری و ضد التهاب است و می‌تواند باکتری‌های پوستی که باعث به وجود آمدن التهاب و جوش صورت می‌شوند را از بین ببرد و به درمان آکنه و جوش صورت کمک کند. همچنین وانیل را می‌توان برای از بین بردن جای جوش مورد استفاده قرار داد.
جوان‌سازی پوست صورت
وانیل منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌باشد. به همین دلیل می‌تواند رادیکال‌های آزاد پوست را کاهش دهد و به رفع چین و چروک پوست صورت و پوست دور چشم کمک کرده و باعث جوان‌سازی پوست صورت شود. شما می‌توانید وانیل را به صورت ماسک بر روی پوست صورت خود استفاده نمایید.
درمان سوختگی و زخم پوستی
وانیل دارای خواصی است که می‌توان از آن برای درمان سوختگی و زخم‌های پوستی استفاده کرد. وانیل کمک می‌کند که زخم و سوختگی درمان شده و بهبود یابد.
پاک‌سازی پوست صورت
وانیل منبع خوبی از ویتامین‌های B مانند نیاسین، تیامین، ویتامین B6 و اسید پانتوتنیک است که نقش مهمی در پاک‌سازی پوست صورت دارند. برای درست کردن ماسک صورت به وسیله وانیل، باید 5 غلاف وانیل را بشکافید و دانه‌های داخل آن را بیرون آورده و پودر کنید. سپس 3 قاشق غذاخوری شکر قهوه‌ای و 2 قاشق غذاخوری روغن وانیل را با آن مخلوط کنید. این ترکیب را بر روی صورت خود بمالید و خوب ماساژ دهید. سپس صورت خود را با آب ولرم بشویید و در انتهای کار نیز صورت خود را با آب سرد بشویید تا منافذ شما بسته شود.
تقویت و افزایش رشد مو
ماساژ دادن پوست سر با روغن وانیل باعث می‌شود جریان خون در پوست سر بهبود یابد و به تقویت فولیکول‌های مو کمک کرده و باعث تقویت و افزایش رشد موی سر می‌شود. برای این منظور می‌توانید ماسکی نیز تهیه نمایید. 10 قطره روغن وانیل را با یک چهارم فنجان روغن حامل مانند روغن زیتون، روغن جوجوبا، روغن نارگیل یا روغن بادام ترکیب کنید و بر روی حرارت گرم کنید. سپس 10 قطره روغن اسطوخودوس به آن اضافه کنید و کاملا مخلوط کنید. این روغن‌ها را بر روی مو‌ها و ریشه‌ی مو بمالید و به مدت 2 تا 3 دقیقه با حرکات دایره‌ای ماساژ دهید. بگذارید این ترکیب روغنی 30 دقیقه بر روی سر شما بماند سپس با آب گرم و شامپو خوب بشویید.
نرم کننده طبیعی مو
وانیل به عنوان یکی از بهترین مواد طبیعی و گیاهی است که به عنوان نرم کننده طبیعی مو استفاده می‌شود و مو‌ها را براق و درخشان‌تر می‌کند. برای تهیه ماسک نرم کننده مو باید 5 قطره اسانس وانیل را با 2 قاشق غذا خوری روغن بادام و یک قاشق غذاخوری شی‌باتر ترکیب کنید و بر روی مو‌ها بمالید. اجازه دهید که این ترکیب 10 تا 15 دقیقه بر روی موهای شما بماند و سپس با آب گرم و شامپو خوب بشویید.
کاهش تب و درمان سرماخوردگی در نوزادان و کودکان
مقداری عصاره وانیل را با یک لیوان آب گرم ترکیب کنید و برای کاهش تب در نوزادان و کودکان از آن استفاده نمایید. علاوه بر این وانیل دارای خواص ضد عفونی کننده قوی نیز می‌باشد و می‌توان برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی و عفونت در نوزادان و کودکان از آن استفاده کرد.
محافظت از جنین و زنان باردار
وانیل منبع غنی از ویتامین‌های گروه B است و به همین دلیل برای سلامت جنین و زنان باردار در دوران بارداری مفید می‌باشد. مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در وانیل به تقویت سیستم ایمنی زنان در دوران بارداری کمک می‌کند. بوییدن روغن وانیل برای درمان حالت تهوع و استفراغ زنان باردار نیز مفید است. قبل از آنکه در دوران بارداری از عصاره وانیل و یا روغن آن استفاده نمایید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
تنظیم دوره قاعدگی
برای تنظیم قاعدگی زنان و دختران جوان استفاده از وانیل توصیه می‌شود. این گروه می‌توانند از عصاره وانیل که یکی از بهترین داروهای گیاهی برای درمان قاعدگی نامنظم است، استفاده نمایند.
درمان ناتوانی جنسی مردان
وانیل از زمان‌های قدیم برای درمان ناتوانی جنسی در مردان استفاده می‌شد، مطالعات نشان داده که حتی بوییدن وانیل با افزایش سطح تستوسترون در مردان باعث افزایش میل جنسی و درمان ناباروری در مردان می‌شود.
کمک به لاغری و کاهش وزن
طی تحقیقاتی که انجام شده است محققان به این نتیجه رسیده‌اند که وانیل دارای خواص کاهش اشتها می‌باشد. در واقع وانیل با جلوگیری از پرخوری به کاهش وزن و لاغری کمک شایانی می‌کند. همچنین وانیل باعث افزایش متابولیسم بدن شده و برای لاغری و کاهش وزن مفید است.
درمان دندان درد
در وانیل ماده‌ی فعالی وجود دارد که دارای خواص ضد درد بوده و باعث بی‌حسی موضعی می‌شود. بنابر این می‌توان از وانیل برای درمان دندان درد و عفونت دندان کمک گرفت. برای این منظور باید وانیل به صورت موضعی بر روی لثه و یا دندان مورد استفاده قرار گیرد.
کاهش کلسترول خون و حملات قلب
ماده‌ی فعال موجود در وانیل باعث کاهش کلسترول بالای خون شده و خطر ابتلا به حمله قلبی، آترو اسکلروزیس و سکته قلبی را کاهش می‌دهد. بنابر این مصرف وانیل به افرادی که در این دسته قرار می‌گیرند به شدت توصیه می‌شود.
پیشگیری و درمان سرماخوردگی
مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در وانیل باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی مفید می‌باشد. همچنین خواص ضد باکتری وانیل به درمان تب بالا، سرفه، گلودرد و عفونت تنفسی کمک می‌کند. برای درمان گلودرد، چند قطره عصاره وانیل را با آب گرم ترکیب کنید و تا زمانی که سرفه و گلودرد شما درمان شود، آن را بنوشید.
درمان مشکلات معده و دستگاه گوارش
از وانیل در طب سنتی برای درمان نفخ، معده درد، زخم معده، حالت تهوع و استفراغ، التهاب روده و سلامت دستگاه گوارش استفاده فراوان می‌شود. برای درمان تهوع و استفراغ چند قطره وانیل را به یک لیوان آب اضافه کنید و بنوشید. چای و دمنوش وانیل نیز یکی از بهترین گیاهان دارویی برای بهبود هضم غذا، درمان معده درد، زخم معده و سلامت دستگاه گوارش می‌باشد.
درمان استرس، اضطراب و افسردگی
بر اساس پژوهش‌های انجام شده، بوییدن وانیل به طور مستقیم بر روی مغز تاثیر می‌گذارد حس آرامش را ایجاد می‌نماید. بنابر این برای درمان استرس، اضطراب و افسردگی مفید می‌باشد.
درمان بی‌خوابی
بر اساس تحقیقات انجام شده دریافته‌اند که وانیل با تاثیر بر روی مغز باعث آرامش و احساس شادی شده و به درمان بی‌خوابی کمک می‌کند. روش مصرف اینگونه است که قبل از خواب یک لیوان آب را با دو قطره عصاره وانیل ترکیب کنید و بخورید تا بی‌خوابی شما درمان گردد.
پیشگیری و درمان سرطان
وانیل مقادیر بسیار بالایی آنتی‌اکسیدان دارد که رادیکال‌های آزاد بدن را از بین برده و برای پیشگیری و درمان انواع سرطان‌ها مفید می‌باشد. استفاده از چای و دمنوش وانیل نیز برای پیشگیری و درمان انواع سرطان و تومور مفید می‌باشد.
درمان آرتروز، روماتیسم و نقرس
از گذشته تا به امروز از وانیل برای تسکین التهاب در سراسر بدن استفاده شده است. امروزه نیز از این گیاه شگفت‌انگیز برای درمان روماتیسم، آرتروز و نقرس استفاده می‌کنند.
تپل کردن صورت
نتایج تجربی نشان داده است که دمنوش وانیل یکی از بهترین مواد غذایی برای چاقی صورت می‌باشد.
پیشگیری و کنترل دیابت و قند خون
نوشیدن دمنوش وانیل به کاهش قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع دو کمک می‌کند. همچنین تحقیقات نشان داده که دمنوش وانیل با سم‌زدایی بدن از ابتلا به دیابت پیشگیری می‌کند و تا حد بالایی آن را کنترل می‌نماید.
درمان افسردگی
بوییدن وانیل و یا نوشیدن چای و دمنوش وانیل باعث احساس آرامش در افراد می‌شود و به درمان افسردگی کمک می‌کند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
مصرف وانیل به صورت چای و یا دمنوش، به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان‌های موجود در آن باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
مواد مورد نیاز برای تهیه دمنوش وانیل:
آب جوش: یک فنجان
چای سیاه: یک قاشق چای‌خوری
شیر بادام (شیر گیاهی): دو قاشق غذاخوری
عصاره وانیل: نصف قاشق چای‌خوری
شکر یا قند وانیلی: یک قاشق چای‌خوری
پودر دارچین: نصف قاشق چای‌خوری
روش آماده‌سازی دمنوش وانیل و شکر به این صورت است که ابتدا باید یک لیوان بزرگ بردارید و آب جوش را در آن بریزید. چای سیاه را به آب اضافه کرده و بگذارید 5 دقیقه دم بکشد حالا از صافی رد کنید و شیر بادام، شکر، عصاره وانیل و دارچین را به چای اضافه کنید. بهترین میزان مصرف پودر وانیل 1 گرم در روز و بهترین زمان مصرف چای و دمنوش وانیل 2 ساعت قبل یا بعد از غذا می‌باشد.
طرز تهیه روغن وانیل:
روغن وانیل را از قرار دادن لوبیای وانیل در یک روغن حامل مانند روغن بادام استخراج می‌کنند. غلاف لوبیای وانیل را باز کرده و دانه‌ها را از آن جدا کنید، غلاف‌ها را به یک شیشه روغن بادام اضافه کنید، درب آن را محکم ببندید و در جای تاریک بگذارید یک هفته بماند تا عطر قوی‌تری ایجاد کند. بعد از گذشت این مدت روغن وانیل آماده است. آن را از صافی رد کرده و استفاده کنید. در بعضی جاها روغن وانیل را با استفاده از حلال‌های نفتی استخراج می‌کنند، این نوع روغن‌ها ممکن است باعث ایجاد حساسیت در افراد شوند.
وانیل در ایران عموماً برای شیرینی‌پزی، دسرها، پودینگ‌ها، به عنوان طعم دهنده قهوه و نیز در ساخت بستنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شمع‌ها و عودهایی هم که بوی وانیل دارند، به ایران وارد می‌شوند و علاقمندان خود را دارند.
تاکنون هیچ گونه عارضه جانبی برای وانیل گزارش نشده فقط ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک و حساسیت شود.
