شرایط اقتصادی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام را چطور پیش‌بینی میکنید؟

اگر بخواهیم واقعیت را بدانیم و درگیر شعارهای هیچ سویی نشویم، برجام در واقع یک برگهٔ کاغذ بیشتر نبوده. میزان تظاهرات کارگران و کارمندان و معلمان در ۲ سال گذشته چند برابر شده و قدرت خرید مردم پایین‌ و پایین‌تر آمده است. همین‌طور بالا رفتن قیمت دلار در ۲ نوبت (هر دو پیش از بیرون آمدن آمریکا از برجام) تا ۷۰۰۰ تومان و خرج‌های متفرقه و بسیار زیاد ایران در منطقه برای کمک به اسد و گروه‌های اسلامی یمن و مراکش و لبنان و...، اختلاس‌ها و حقوق‌های نجومی و بی‌برنامگی و تخصیص بودجهٔ کشور به نهادها و سازمان‌های بی‌فایده و بدون بازده، اقتصاد ایران را فلج کرده و بعد از گذشت ۲ سال از برجام این وضعیتی‌ست که در آن هستیم.

واضح است که مذاکره و یا برجام بدون تایید مقامات بالای نظام انجام‌شدنی نبوده و شعارهای برخی که دولت یا شخص خاصی در واقع در این امر تاثیرگذار بوده، با ناتوانی دولت در انجام ساده‌ترین وعده‌هایش مثل همین فیلترینگ تلگرام مشخص است.

بنابراین تا زمانی که «دولت» به معنای واقعی -یا حداقل شبیه به واقعی- وجود نداشته باشد و روال همان باشد که بوده، تحریم‌های آمریکا فقط شرایط بد اقتصادی ایران را تشدید می‌کند. فروپاشی اقتصادی بارها توسط کارشناسان هشدار داده شده بود و این خروج حالا ضربهٔ نهایی را خواهد زد. دلار به احتمال زیاد به ۱۰۰۰۰ تومان و رکود و هرج و مرجی مانند ونزوئلا بر کشور حاکم خواهد شد.

متاسفانه به نظر شخصی من، به عنوان یک شهروند عادی و نه به عنوان یک کارشناس اقتصادی، این طور به نظر میرسه که در طی یکی دو سال آینده وضع اقتصادی روز به روز بد‌تر خواهد شد. با توجه به اعمال دو مرحله‌ای تحریم‌های آمریکا اولی در طی سه ماه آینده و دیگری در طی شش ماه آینده پیش بینی میشه تا آخر مرحله‌ی اول قیمت دلار به بالای ۹ هزار تومان برسه و پس از اعمال مرحله‌ی دوم تحریم‌ها و آشکار شدن بیشتر کاهش ارزش پول ریال در مقابل سایر ارز‌ها مردم بیشتر به خرید ارز‌های خارجی هجوم بیارن و تا اوایل زمستان قیمت دلار از ۱۳ هزار تومان عبور کنه.

متاسفانه افزایش تحریم‌های آمریکا و احتمالا اتحادیه‌ی اروپا در آینده‌ای نه چندان دور، باعث شده افرادی که از طریق بستر‌های مختلف مثل اینترنت درآمد ارزی داشتند (از جمله کار‌های فریلنسری و برنامه نویسی و غیره) روز به روز وضع معیشتی زندگی شون بد‌تر بشه و با توجه به اینکه مبالغی که برای برنامه نویسان و سایر متخصصان در شرکت‌های داخلی پرداخت میشه به مراتب کمتر از ارزش واقعی کار اونهاست پیش‌بینی میشه سرعت مهاجرت افراد متخصص و تحصیل کرده‌ها در سال آتی علیرغم افزایش نرخ ارز شتاب بیشتری بگیره.

از سوی دیگه شعار‌های بی‌پایه و اساس و غیر علمی مدیران اقتصادی کشور که در عمل ثابت شده توانایی پیاده سازی هیچ کدوم رو در وضعیت فعلی اقتصادی ندارند متاسفانه نا‌رضایتی‌های عمومی رو بیشتر می‌کنه. در کنار این مسئله وجود شبه دولتی‌های بزرگ که بخش اعظمی از اقتصاد رو با عناوین خصوصی تسخیر کرده‌اند اقتصاد بیمار کشورمون رو بیشتر به پرتگاه نزدیک می‌کنه.

شرایط بد اقتصادی بیشتر منشا داخلی دارد، هر چند شرایط بین‌المللی در رشد و یا عقبگرد شرایط موثر است ولی تاثیر بین‌المللی هم متاثر از شرایط داخلی است. جامعه ایران با چالش‌هایی روبرو است که اگر برای این چالش‌ها برنامه اصولی و علمی اتخاذ نگردد نابودی سیستم اقتصادی حتمی است.

مهمترین چالش‌های پیش رو:

1- اقتصاد کم‌بازده و فاسد دولتی

2- رانت‌های مستقیم و غیرمستقیم که به صورت خاص و عام در جامعه پمپاژ می‌شود

3- تبعیض و بی‌عدالتی که فراگیر شده است

4- بی‌توجهی به تولید دانش و تکنولوژی

5- سرمایه‌گذاری عظیم بر سیستم نظامی 

6- و...

ولی تحریم‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بر تولید سرانه، تورم و انزوای اقتصادی بگذارد و از همه مهمتر فرار سرمایه و فرار مغزها را شدت دهد. متاسفانه اعتبار و هزینه نظامی هم بالا میرود که خود مشکلی بر مشکلات دیگر می‌افزاید.