آیا فضای کسب و کار در ایران مردسالار است؟

خلاصه بگم کماکان بله! چرا که سِمتی هم اگر باشه عدالت رعایت نمیشه و همچنان حقوقش نصفه پرداخت میشه، حالا اون نگاه‌های سنتی و مردسالارانه و آزار و اذیت‌ها بماند...

به نظر من هم فعلا فضا کاملا مردسالاره و راه زیادی تا برابری مونده، نه در ایران که همه جا حتی کشورهای پیشرفته‌ای که ادعای فمنیستی قوی دارن، اما در ایران خیلی چشمگیره.

البته در سطوح عادی اداری یا مشاغل معمول بعضا حتی بیشتر پرسنل خانم هستن اما در رده‌های بالای مدیریت فرض رو بر این بگیرید که دو کاندید یکی زن و دیگری مرد داشته باشیم با تمام شرایط مساوی کفه ترازو به سمت مردان سنگین‌تره که خود بحث مفصلی شامل تاهل، دغدغه مادری و وظایف همسری، دوران بارداری و مرخصی‌های طولانی زایمان، رقابت بر سر احراز پست رو برای کاندیدای زن سخت‌تر میکنه. 

باور جامعه و فرهنگ ما هم بی‌تاثیر نیست. اگر که کسی در مورد مدیر یک شرکت بدون ذکر جنسیت برای شما صحبت کنه، ناخودآگاه فکر میکنید مدیر ایشون یه مرده و اگر هم عنوان بشه که مدیرمون خانمه بارها شنیدم گفتن: اما برای خودش مردیه! این یعنی جامعه ما هنوز مدیریت رو کاری مردانه میدونه و تمایل چندانی به تبعیت از زنان مدیر نداره. 

فکر میکنم اگر در مدرسه و از کودکی الگوهای تو درسهامون مدیران زن هم معرفی میشدند، زنان خودباوری بیشتری داشتند و برای پستهای مدیریتی متقاضی بیشتری از زنان داشتیم. برنامه‌های رادیو و تلویزیون هم به ندرت از مدیران زن قهرمانانی داشتند. چطور باید این باور به زنان تزریق میشد؟

و هنوز هم حقوق مردان در مقایسه با زنان بیشتر است!

در شرایط فعلی می‌توان پاسخ داد خیر. شاید در تعدادی از کسب و کارهای سنتی هنوز چنین مفهومی وجود داشته باشد ولی در دهه گذشته و مسیر پیش رو چنین مفهومی تقریبا خیلی ضعیف شده و هم اکنون شرکت‌های بزرگی هستند که توسط مدیریت و حاکمیت سازمانی خانم‌ها اداره و مدیریت می‌شود. 

فعلا کسب و کار ایران نه مردسالار است و نه زن سالار، بلکه رانت سالار است و این معظلی است که چند دهه است گریبان گیر این کشور شده.

خیر! الان روی خیلی از آگهی‌های استخدام نوشته به یک فروشنده آریالا، ترجیحا خانم، نیازمندیم. دلیلش هم اینه که جدیدا کسب درآمد از اینترنت مد شده و خانوما وقت بیشتری برای توی اینترنت رفتن دارن.

من علاقمندم به این سوال از چهار نما پاسخ بدم:

• اگر علمی به موضوع نگاه کنیم، مردسالار یا زن‌سالار بودن فضای کسب و کار تا حد زیادی از فرهنگ کلی جامعه تاثیر میگیره. تحقیق گِرِگ هافستد نشون میده که مردسالاری در ایران 43% هست. بنابراین زن‌سالاری هم خیلی قدرتمنده. شاید هم کمی بیشتر از مردسالاری در این روز‌ها.
• اگر از منظر مُد رایج به این قضیه نگاه کنیم. شجاعت زنان همیشه مرزشکن و روحیه‌شون خلاق بوده و خواهند بود. بنابراین شاهد ظهور کسب و کارهای بسیار زیاد و متنوعی (که البته بیشتر Low-tech و در اندازه کوچک) توسط زنان در جامه هستیم. زنان در پی اثبات خودشون و به رخ کشیدن قابلیت تحمل و خلاقیتشون هستند. (بخش از اقتصاد توجهی جنسیت‌گرا می‌تونه باشه)
• از منظر ساختاری، حکومت و ساختار دولت و حتی بخش خصوصی این رو درک کرده که زنان قابلیت بیشتری برای کار کردن و کمتر حقوق گرفتن دارند، بنابراین استفاده از زنان در همه بخش‌ها و صنایع (منهای صنایع نظامی و خشن‌تر) بسیار بیشتر است. کافی است نگاهی به آمار تعداد کارکنان زن در دولت بیندازیم. البته با قید اینکه، درست است که دولت تنهای یکی از حدود هفت نهاد بزرگ مالی در کشور ماست ولی تعداد کارکنان رسمی آن بسیار بیشتر از سایر نهادهاست.
• شاید منظر اقتصادی تنها بخشی است که مردان به دلیل نقش‌های تاریخی خود اختیاردار حجم منابع اقتصادی بیشتر و وسیعتری در سطح جامعه هستند. نمی‌توان به سهولت اسناد و مدارک رسمی برای این حقیقت دست و پا کرد، آن هم در ایران؟! برای مثال هنوز بیشتر تجار بزرگ بازار در شهرهای بزرگ مردان هستند و همچنان هیات مدیره و مدیر عامل بسیاری از شرکت‌های بورسی بزرگ ایران مردان هستند.

در مجموع به نظرم بسیار روشن است که مردسالاری فضای کسب و کار ایران در حال تغییر ماهیت و اندازه است و همزمان با آن اگر به زنان میدان بیشتری داده شود، حتماً با پدیده‌های شگفت‌انگیز و بسیار خوبی مواجه خواهیم شد. به نظرم زنان نیمه خلاق و پر احساسی از کل انسانیت هستند.